Tym razem słów kilka na temat islandzkich imion oraz nazwisk. Jaki jest system ich nadawania? Jakie mają nawiązania do tradycji oraz co oznaczają?

Islandzkie nazwiska

Na Islandii prawie w ogóle nie występują nazwiska rodowe, natomiast powszechnie używa się nazwiska patronimiczne (lub rzadziej matronimiczne), czyli takie, które zbudowane są na imieniu ojca (lub matki). Niegdyś patronimiki były powszechnie stosowane w krajach skandynawskich, natomiast dzisiaj wciąż się je używa już tylko na Islandii. Tak więc w krainie lodu i ognia w jednej rodzinie jej członkowie mogą mieć kilka różnych nazwisk. Oto przykład:

Ojciec ma na imię Einar. Ma syna Arnara i córkę Freyę.

Nazwiska dzieci będą zbudowane na imieniu ojca EINAR oraz końcówce odpowiadającej płci dziecka: -SON (syn) i -DÓTTIR (córka).

Arnar nazywa się Einarsson (czyli Arnar, syn Einara), a Freyja Einarsdóttir (czyli Freya, córka Einara).

Bardzo rzadko zdarza się, że używa się nazwiska patronimicznego wraz z matronimicznym. W 99% dziecko otrzymuje nazwisko powstałe z imienia ojca.

Natomiast żona po ślubie nie przyjmuje nazwiska męża. Oczywiście zawsze może zdarzyć się jakiś wyjątek – na przykład wtedy, kiedy kobieta pochodząca z innego kraju pragnie je przyjąć, bo tak robi się w kraju, z którego pochodzi.

Drugie imię

W Polsce w większości przypadków dzieci otrzymują drugie imię, jednak zazwyczaj nie jest ono powszechnie używane w codziennym życiu. Raczej jest tak, że przedstawiamy się pierwszym imieniem i nazwiskiem, tak też się podpisujemy, czy tak jesteśmy wyczytywani w szkole. Na Islandii jest inaczej. Zauważyliśmy, że drugie imię jest praktycznie na równi z pierwszym i nikogo nie dziwi, że osoby przedstawiają się dwoma imionami. Większość skrzynek na listy podpisanych jest właśnie dwoma imionami, a mnie bardzo często nazywają Diana Demi (rzadko wymawiają nazwisko, które jest nawet mniej ważne od dwóch pierwszych imion!). Ja też często przedstawiam się po prostu drugim imieniem i widzę, że jest to dla Islandczyków bardziej naturalne niż dla Polaków, że osoba sobie wybiera imię, którym się przedstawia. Oczywiście są osoby, które mają tylko jedno imię, ale jest to rzadkie. Najczęściej zobaczysz Islandczyka podpisanego np. Helgi Hrafn Gunnarsson.

Bezimienne noworodki

Zauważyliśmy również, że na dzieci, które jeszcze się nie narodziły mówi się bezimiennie. My od momentu, kiedy poznaliśmy płeć naszego dziecka, nazywaliśmy go jego imieniem, do którego rodzina i przyjaciele mieli szansę się przyzwyczaić jeszcze na długo przed jego narodzinami. Na Islandii dzieci nawet szcześcio-, czy ośmiotygodniowe mogą jeszcze nie mieć wybranego imienia (imion). Oczywiście rodzice zazwyczaj robią listę z ulubionymi imionami, ale wybór imienia i oznajmienie go rodzinie oraz przyjaciołom to wielka rzecz, którą zazwyczaj Islandczycy specjalnie celebrują. Nierzadko zdarza się tak, że o imię dziecka jest poznawane dopiero podczas jego chrztu.

A z wyborem imienia zawsze wszystko zależy. Czasem są to po prostu imiona, które się rodzicom spodobały, a czasem jest w tym jakiś głębszy sens. Może tak być, że np. syn dziedziczy po ojcu i tak z pokolenia na pokolenie, czyli pradziadek, dziadek, syn i wnuczek mają jedno i to samo imię (np. wszyscy nazywają się Arnar Arnarsson), a rozróżniać ich można np. po ich drugich imionach. Dziedziczenie imion może też być, co drugie pokolenie – np. dziadek to Arnar Einarsson, syn to Einar Arnarsson, a wnuk to znów Arnar Einarsson. 😀

Komitet ds. imion

Na Islandii istnieje komitet ds. imion, czyli oznacza to tyle, że jeżeli Islandczycy chcą nazwać dziecko jakimś imieniem, to imię to musi być zatwierdzone przez ten komitet. Komitet pilnuje, aby imię pasowało do zasad islandzkiej gramatyki, a także, aby nie było ono krzywdzące i trudne. Ponadto imię musi być dopasowane do płci dziecka. Islandczycy bardzo kultywują swoje tradycje, dlatego też bardzo dużo osób otrzymuje tradycyjne, stare islandzkie imiona.

Jednak to nie jest tak, że na Islandii w ogóle nie występują imiona zagraniczne. Jak najbardziej takie są – albo w formie niezmienionej (np. Alfred, Lena), albo nieco bardziej dostosowane do języka islandzkiego (np. Davíð, Díana, Eðvarð).

Jeżeli rodzice chcą nadać imię swojemu dziecku, którego na tej liście nie ma, to muszą złożyć odpowiedni wniosek. Jednak komisja może odrzucić propozycje i tak też się zdarza. Dodatkową ciekawostką jest to, że niektóre imiona mogą zostać nadane tylko na pierwsze lub drugie!

Najpopularniejsze islandzkie imiona

Dla dziewczynki:

• Gudrún
• Helga
• Sigríður
• Ingibjörg
• Hrafna

Dla chłopczyka:

• Jón
• Sigurður
• Guðmundur
• Gunnar
• Magnús

Książka telefoniczna

W islandzkiej książce telefonicznej będziesz szukać osoby nie po nazwisku, a po imieniu (imionach), czyli gdyby ktoś chciał znaleźć do mnie numer telefonu w islandzkiej książce telefonicznej, to nie szukałby mnie pod nazwiskiem Marszewska, a pod moimi imionami Diana – Demi i dalej profesji.

Wszyscy są na ty

Wielokrotnie wspominaliśmy o tym, że na Islandii wszyscy są na ty. Niezależnie od tego, czy jesteś starszy, czy bardziej wykształcony od swojego rozmówcy – zawsze wszyscy będą się do ciebie zwracać po imieniu. Ty również nawet do doktora, prawnika, czy prezydenta zwracasz się na ty. Nam ten zwyczaj bardzo się podoba, bo po prostu jest jakoś tak milej i ludzie nie są bezimienni. W Polsce trudno sobie wyobrazić, aby student do profesora, zwłaszcza wiekowego, zwrócił się na ty – byłoby to bardzo nietaktowne, a student zapewne zostałby nazwany chamem. Jednak na Islandii grzeczniej jest się zwracać do drugiej osoby po imieniu. Każdy jest tak samo ważny – niezależnie od wieku i wykształcenia.

Znaczenie islandzkich imion

Powyżej wymieniłam kilka islandzkich imion, a teraz wspomnę o tych, które mają ciekawe znaczenia oraz są po prostu dla nas zabawne. Islandzkie imiona zawsze mają jakiś głębszy sens – to nie są puste dźwięki bez znaczenia! 😀

Żeńskie:

• Björk – brzoza
• Valdís – martwa bogini
• Sunneva – dar słońca
• Jara – bitwa
• Ásdís – boska wróżka
• Snælaug – basen śnieżny
• Álfheiður – jasna jak elf
• Freyja – bogini miłości i płodności
• Hrefna – kruk

Męskie:

• Fannar – zaspa śnieżna
• Ugluspegill – sowie lustro
• Arnljótur – brzydki orzeł
• Björn – niedźwiedź
• Úlfur – wilk
• Þangbrandur – miecz z wodorostów
• Funi – ogień
• Sindri – ponury
• Leifur – dziedzic
• Gunnar – wojownik
• Nói – ten, który długo żyje
• Þorsteinn – skała boga piorunów Thora

Ostatnią ciekawostką jest to, że nasz syn na drugie otrzymał islandzkie, wikińskie imię – Ragnar.

Listy i statystyki imion, które są nadawane w Islandii znajdziesz tutaj: https://www.statice.is/statistics/.

Film na YouTube